Limburgstalige thuissituatie
De tweetalige ontwikkeling bij kinderen waar, net als bij Zjuulke, thuis (vooral) Limburgs wordt gesproken.
De tweetalige ontwikkeling bij kinderen waar, net als bij Zjuulke, thuis (vooral) Limburgs wordt gesproken.
Bij Zjuulke wordt thuis alleen Limburgs gesproken. Dat is prima. Door het aanbod van het Nederlands in de omgeving en op school worden kinderen als Zjuulke binnen de kortste keren vloeiend tweetalig. Hierdoor leren zij later bijvoorbeeld makkelijker vreemde talen.
Zijn jullie op zoek naar een kinderdagverblijf, peuterspeelzaal of basisschool? Kies er dan één die werkt met een bewust tweetalig beleid. In Limburg zijn er nog niet zo veel te vinden, maar jullie kunnen je behoefte wel kenbaar maken bij het kinderdagverblijf. Formeel is het gebruik van het Limburgs toegestaan.
Zo rond de eerste verjaardag zeggen de meeste kinderen hun eerst woordjes. Bij Zjuulke waren dat vooral Limburgse woorden. Maar door invloed van televisie of kinderopvang kunnen er ook Nederlandse tussen zitten. Een tip voor de ouders: blijf zelf consequent Limburgs aanbieden. Als je kindje een woord in het Nederlands zegt, kunt je dat herhalen in het Limburgs. Nog beter, maak er een hele zin van!
Hetzelfde principe geldt trouwens voor verkeerd uitgesproken woorden of typische babytaal.
Zjuulke verstond als kleine peuter binnen de kortste tijd Nederlands. Dit geldt eigenlijk voor álle Limburgstalige kinderen. Ook al wordt er thuis alleen maar Limburgs gesproken, door de omgeving krijgen de kinderen ongemerkt toch aardig wat Nederlands mee. Bovendien zijn jonge kinderen zeer taalgevoelig. Ze communiceren ze voor een groot deel nog non-verbaal en maken de betekenis van woorden op uit de context waarin ze worden gebruikt. Dit artikel gaat over de passieve beheersing van het Nederlands bij anderstalige peuters: MEERTALIGHEID IS NIET LASTIG VOOR KINDEREN
Nu Zjuulke 3,5 jaar oud is praat hij ineens Nederlands tegen zijn poppen en autootjes. Dit zie je bij vrijwel alle Limburgstalige kinderen, ook bij degenen die in hun omgeving niet veel Nederlands horen. Het toont aan dat de tweetalige ontwikkeling nu goed op gang komt; Het kind kent al veel Nederlandse woorden en oefent hiermee. Kijk bijvoorbeeld naar deze video: Codeswitching-juf-en-rollenspel
De volgende stap is het gebruiken van het Nederlands tegen Nederlandstalige vriendjes of volwassenen.
Zjuulke gebruikt het Limburgs en Nederlands vaak nog door elkaar in één zin. Of zelfs in één woord. Het klinkt soms vreemd, maar het is volkomen normaal voor tweetalige kinderen tussen de 3 en 6 jaar. Ze zijn druk in de weer het verschil tussen de beide talen te ontdekken. Welke klanken, woorden en grammaticale regels horen er bij de ene taal en welke bij de andere?
Kijk hier naar wat voorbeelden van Friese tussentaal.
Video: Tuskentaal
In groep 3 (soms al wat eerder) zullen kinderen als Zjuulke de talen behoorlijk goed kunnen scheiden. Hoe ga je tot die tijd om met de tussentaalfase? Bij peuters en jonge kleuters kun je verhaspelde uitingen het beste herhalen in correcte taal (in jouw geval correct Limburgs). Doe dit zo natuurlijk mogelijk, een voorbeeld:
Peuter: "Ich houw een paard gezieë!"
Mam: "Houws se ee peëd gezieë? Wat sjiek. Woeë woar dat peëd?"
Pas vanaf groep 1 of 2 van de basisschool beginnen de kinderen zich bewust te worden van het verschil tussen de talen, dan kun je ze hier ook op wijzen. Dan kun je bijv. zeggen:
"Een paard is Hollensj, in ’t Limburgs is zigke v’r “peëd”.
In sommige gevallen heeft het wisselen van taal trouwens een reden. Wanneer Zjuulke met andere (Limburgstalige) kinderen speelt, gebruikt hij als speeltaal het Nederlands (“Kindje, wil jij brood?”). Daar tussendoor stapt hij vaak weer over op het Limburgs (“Dat ving ik neet leuk huur”). Dit heet code-switching. Hier is een Fries voorbeeld: Codeswitching-juf-en-rollenspel. En kijk hier naar een scène van twee Friestalige kleuters; de één spreekt Fries en de ander Nederlands: Skakelje-Schakelen.
Zjuulke is een echt Limburgs kindje. Maar sommige peuters en kleuters die Limburgstalig worden opgevoed ontwikkelen zelf een voorkeur voor het Nederlands. In sommige gevallen spreken ze amper nog Limburgs. Dit kan tijdelijk zijn, maar soms ook blijvend. Vaak zie je dat, wanneer de peuter zelf steeds meer Nederlands spreekt, de mensen in de omgeving hem/haar ook in het Nederlands gaan aanspreken. Zo neemt het aanbod van het Limburgs steeds verder af.
Wil je graag dat jullie kinderen ook het Limburgs leren spreken? Een paar tips:
Maak er bovenal geen strijd van, maar houd het licht en speels.
In groep 1 en 2 zal de (actieve) woordenschat van Zjuulke in het Limburgs nog net iets groter zijn dan die in het Nederlands. Dit kan een vertekend beeld geven bij toetsen. Het lukt Zjuulke ook nog niet helemaal om “op commando” Nederlands te spreken en om Limburgse woorden in het Nederlands te vertalen (en andersom). Dat komt omdat het voor kleuters nog moeilijk is om tegelijkertijd twee talen te gebruiken.
Kinderen zoals Zjuulke maken zich deze vaardigheden nu vrij snel eigen. Limburgstalige kinderen scoren zeker niet slechter op taaltoetsen dan hun Nederlandstalige klasgenootjes. Kijk hier voor onderzoek dat hier naar gedaan is: Onderzoek: kinderen die Limburgs dialect spreken, scoren hoger bij Cito-toets begrijpend lezen. Let wel: Het gaat hier om gemiddelden, het ene kind is natuurlijk taalgevoeliger dan het andere. Maar dat geldt voor zowel Limburgstalige als voor Nederlandse kinderen. In groep 3 maakt Zjuulke nog weleens kleine (grammaticale) foutjes in het Nederlands, maar met hulp van juf of meester zullen die langzamerhand verdwijnen.
Bij Zjuulke is er sprake van een normale taalontwikkeling. Er zijn ook kinderen die om één of andere reden meer problemen hebben met taal. Het consultatiebureau, de huisarts of logopedist kan in dat geval een goed advies geven. Zijn jullie van plan om een logopedist te bezoeken? Kies er dan één die in het Limburgs met jullie kind kan oefenen en goed bekend is met meertaligheid.
Hieronder vind je een aantal interessante artikelen over spraak/taalproblematiek en meertaligheid uit de Vraagbaken Meertaligheid van Oudersonline:
